ଆଉ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗନେବନାହିଁ ଲଢ଼ୁଆ ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନ ମିଗ-21 । ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାର ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ MiG-21 ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଅବସର ନେଉଛି । ଅନେକ ଯୁଦ୍ଧରେ ଏହା ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ମାତ ଦେଇ ଅନେକ କ୍ଷତି କରିଛି । ଏହା ଭାରତର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ “ସର୍ବାଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ” ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଭାବରେ ପ୍ରାୟ ଛଅ ଦଶନ୍ଧିର ସେବା କରିଛି । ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ର ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନା ଘାଟିରେ ଏକ ଉତ୍ସବରେ ଏହାକୁ ବିଦାୟ ଦିଆଯିବ । ଏନେଇ ସମାରୋହ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ, ଯେଉଁଥିରେ ବରିଷ୍ଠ ସାମରିକ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ଏହି ବିମାନକୁ ଉଡ଼ାଇଥିବା ଅଭିଜ୍ଞ ପାଇଲଟମାନେ ଯୋଗଦେବେ। ତେଜସ୍ ଏବେ ମିଗ୍-୨୧ର ସ୍ଥାନ ନେଇ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ।
୧୯୬୩ ମସିହାରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିବା MiG-21 ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସୁପରସୋନିକ୍ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଥିଲା, ଯାହା ଏହାର ପ୍ରଥମ ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନ୍ – ଚଣ୍ଡିଗଡ଼-ଭିତ୍ତିକ ୨୮ ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନ୍ – “ପ୍ରଥମ ସୁପରସୋନିକ୍ସ” ଡାକନାମ ହାସଲ କରିଥିଲା। ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି, ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ୭୦୦ ରୁ ଅଧିକ MiG-21 ବିମାନ ସାମିଲ କରିଛି, ଯାହା ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଏରୋନଟିକ୍ସ ଲିମିଟେଡ୍ ଦ୍ୱାରା ଘରୋଇ ଭାବରେ ନିର୍ମିତ। ମଣିଷ ପରି, ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ବାୟୁସେନାରେ ସାମିଲ କରାଯାଏ ଏବଂ ସେବା ପରେ ଏହାକୁ ଡିକମିଶନ କରାଯାଏ। ୨୦୧୯ରେ ବାଲାକୋଟ ଆକ୍ରମଣରେ ସାମିଲ ଥିଲା ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନ । ଯେଉଁଠାରେ ଗ୍ରୁପ୍ କ୍ୟାପଟେନ୍ ଅଭିନନ୍ଦନଏକ F-16 ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନକୁ ଗୁଳି କରି ଖସାଇ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ତା’ପରେ ଏହାକୁ ୨୦୨୫ ରେ ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୁରରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ MiG-21 ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାରୁ ଅବସର ନେଉଛି।
ପୁରୁଣା ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନଗୁଡ଼ିକ ଯେତେବେଳେ ବୈଷୟିକ ଭାବରେ ପୁରୁଣା ହୋଇଯାଏ ସେତେବେଳେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାୟତଃ ଅବସର ଦିଆଯାଇଥାଏ। କେତେକ ସମୟରେ, ଯେତେବେଳେ ସ୍ପେୟାର ପାର୍ଟସ୍ ଅଭାବରୁ ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ଅବସର ଦିଆଯାଇଥାଏ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଉଡ଼ାଣ ଯୋଗ୍ୟ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରିବା ଅତ୍ୟଧିକ ମହଙ୍ଗା ହୋଇଯାଏ। ତେଣୁ, ଅସମ୍ଭବ ପରିଚାଳନା ଖର୍ଚ୍ଚ ଯୋଗୁଁ କେତେକ ସମୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ଅବସର ଦିଆଯାଇଥାଏ।
ଅବସର ପରେ ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନର ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ଭାଗ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ପେୟାର ପାର୍ଟସ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯିବା। ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ମହଙ୍ଗା ଏଭିଓନିକ୍ସକୁ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ।ଏଥିରେ ରାଡାର, ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସୁଟ୍, କକପିଟ୍ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହି ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ଏବେ ବି ସେବାରେ ଥିବା ସହଯୋଗୀ ବିମାନରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ। ପ୍ରାୟତଃ, ଏହି ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଭଲ ପୁନଃବିକ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ଥାଏ। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖାଯାଏ।
ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉ ଥିବାଏହି ସମାରୋହରେ ବାୟୁସେନା ମିଗ୍-୨୧ ଉଡ଼ାଇଥିବା ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପାଇଲଟ୍ଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛି । ହଜାରରୁ ଅଧିକ ପୂର୍ବତନ ବାୟୁସେନା ପାଇଲଟ୍ ଏହି ଐତିହାସିକ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ସାକ୍ଷୀ ହେବେ । ସକାଳ ୧୧ଟାରୁ ଅପରାହ୍ନ ୧ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବାକୁ ଥିବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ୨୩ତମ ମିଗ୍-୨୧ ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନର ସ୍କ୍ୱାଡନ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭିକ୍ଟ୍ରି ଫର୍ମାସନରେ ଉଡ଼ାଣ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହେବ । ଶେଷରେ, ମିଗ୍-୨୧ ବାଦଲ ଫର୍ମାସନରେ ଉଡ଼ାଣ କରିବ । ତେଜସ୍ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ରହିବେ, ଯାହା ମିଗ୍-୨୧ର ଐତିହ୍ୟକୁ ଆଗକୁ ବଢାଇବ ।
ଏହି ସମାରୋହରେ ୧୯୬୫ ଏବଂ ୧୯୭୧ ଭାରତ-ପାକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମିଗ୍-୨୧ ବିମାନ ଶତ୍ରୁକୁ ପାନେ ଦେବା ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରାଯିବ । ସେତେବେଳେ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରାଡାରର ଅଭାବ ଥିଲା; ରେଡିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ସନ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଏହାପରେ ବିମାନ ଶତ୍ରୁ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରୁଥିଲା । ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ ସମାରୋହରେ ମଞ୍ଚ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକକାଳୀନ ଛଅଟି ମିଗ୍-୨୧ ବିମାନ ଅବତରଣ କରିବ ଏବଂ ସ୍ୱିଚ୍ ଅଫ୍ କରିବ । ମିଗ୍-୨୧ର ୨୩ତମ ସ୍କ୍ୱାର୍ଡନର କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସର ବାୟୁସେନା ମୁଖ୍ୟଙ୍କୁ ଫର୍ମ ୭୦୦ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଦାନ କରିବେ । ଏହା ମିଗ୍-୨୧ର ଶେଷ ବିଦାୟ ହେବା ସହ ଇତିହାସର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଯିବ । ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ରୁ ଏହି ବିମାନ ଆସିଥିବାରୁ ବିଦାୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ଚୟନ କରାଗଲା ।